Identiteit, wat stellen we ons daar bij voor? Wat voor identiteit heeft de lezer en wat voor een heeft de schrijver? In “In de bergen van Nederland” van Cees Nooteboom hoef je geen duidelijk antwoord te verwachten. Niet alleen de identiteit van de lezer en schrijver is onduidelijk, ook die van de hoofdpersonages en die van Nederland is compleet vervaagd. Daarbij weet de lezer in eerste instantie niet wat voor verhaal het aan het lezen is. Is het nu een sprookje, een roman of een essay? Dit wekt wel de nieuwsgierigheid van de lezer.

Nooteboom is niet bang om de verwarring open en bloot op tafel te leggen. Hij laat zich uitgebreid uit over concepten als schrijven, filosoferen en sprookjes. Zo zegt hoofdpersoon Alfonso: “Schrijven bestaat uit steeds hetzelfde vragen en filosoferen schijnt te bestaan uit steeds iets anders antwoorden, het is de inventarisatie van het antwoord. Wat doet iemand die een sprookje schrijft? Hij maakt het zich makkelijk, hij verhevigt de werkelijkheid niet, hij vervormt haar, hij laat haar dingen doen die ze niet kan. Hij stelt dus geen vragen, hij geeft alleen maar antwoorden, verkeerde antwoorden die niet kunnen en daarmee doet hij de werkelijkheid geweld aan, dat is de verheviging.”

Het boek vertelt een verhaal in een verhaal. Alfonso Tiburón de Mendoza is Inspecteur van de Wegen in de provincie Zaragoza, een deel van het vroegere koninkrijk Aragón, in Spanje. Hij vertelt, aan zichzelf, het verhaal van de circusartiesten Kai en Lucia. Alfonso introduceert het verhaal door het te vergelijken met zijn werk: “Maar laat ik mijn verhaal vertellen. Het heeft bochten, zoals de meeste wegen in Aragón, soms moet je klimmen en dan dus ook weer naar beneden, want aan het landschap kan ik niet zo veel doen, dat valt niet onder mijn competentie. Wel het wegdek natuurlijk en de bermen. Als het aan de instanties ligt moet de zeis daar voortdurend overheen (wij doen dat langs de kleine wegen nog met een zeis), maar ik geef altijd de opdracht hier en daar, op plekken die ik aanwijs, zo veel mogelijk bloemen te laten staan. Het is niet zo’n belangrijke weg, er komen geen ministers langs, en wie zal de Inspecteur inspecteren?”

Het ruwe, corrupte, gevaarlijke zuiden van Nederland
Er is geen werk meer in het noorden van de Nederlanden en dus moeten illusionisten Kai en Lucia naar het ruwe, corrupte, gevaarlijke zuiden van Nederland. Door de intrede van de televisie in het noorden zitten mensen niet meer te wachten op hun circuskunsten: “Gebaren moesten in liefst zo veel mogelijk huiskamers van de wereld op exact hetzelfde ogenblik gezien worden door mensen die er nu juist niet bij waren.” In het zuiden zijn mensen nog bijgelovig en bereid om te geloven in de illusie. Kai had eigenlijk clown willen worden, maar “miste de grondeloze melancholie en het gruwelijk evenwicht tussen naar binnen gerichte mensenliefde en naar buiten gerichte zelfhaat die bij dat beroep horen”, aldus Alfonso.

Zij vertrekken naar het zuiden en het gedonder begint. De twee zijn perfecte mensen om te zien, volmaakt, nog meer als stel. Zo perfect, dat ze bij iedereen in eerste instantie bewondering of afschuw oproepen. “Volmaakt geluk is, net als volmaakt ongeluk en veel dat daar in de buurt komt, vreselijk om aan te zien” (..) “dan wordt volmaakte schoonheid een maatstok voor de eigen onvolmaaktheid, en dat vindt niemand prettig.” Door de perfectie zijn ze een makkelijk doelwit. Kai wordt in het zuiden ontvoerd door de sneeuwkoningin en haar bende. Vervolgens wordt hij door haar misbruikt. Lucia gaat met Anna de clown op zoek naar hem. Dit verloop brengt verwarrende taferelen, omdat de lezer niet weet waar het aan toe is door de bizariteit van het verhaal.

LEES ALLE ARTIKELEN GRATIS

Onafhankelijke journalistiek is essentieel om een snel veranderende wereld te kunnen begrijpen. Daarom is een platform van nieuwe makers belangrijk. Vind jij dat ook? Steun ons dan door lid te worden of met een financiële bijdrage.

Word gratis lid Investeer in ons

Al ingeschreven voor onze nieuwsbrief en/of in ons geinvesteerd? Vul je e-mailadres is om toegang te krijgen.