Yuan Yuan en Lin zijn niet de enigen. Samen met 106 andere kinderen in de leeftijd van vier maanden tot achttien jaar wonen zij in het opvangtehuis voor kinderen van gedetineerde ouders, even buiten het centrum van Beijing. De inrichting verschilt niet eens zoveel van een echt dorp. Rondom het centrale grasveld staan een stuk of tien vrolijk beschilderde huisjes, waarin per huis tien tot twaalf kinderen van dezelfde leeftijd wonen. Er is een grote eetzaal, theaterzaal, speelzaal voor de kleintjes, kunstgalerie en een winkel, waar ze zelf gekweekte groenten, fruit, kleding en kunstwerken verkopen.

Hier in Sun Village krijgen ze eten, (psychische) begeleiding en een dak boven hun hoofd, maar ook een thuis. Een warme familie en een stabiele omgeving waarin ze zo zorgeloos mogelijk kunnen opgroeien, zoals ieder kind verdient, aldus het motto van oprichtster Zhang Shuqin (65).

Moeilijke strijd
Haar missie begon in de jaren negentig toen zij werkte als leidinggevende in een Chinese gevangenis. Daar sprak ze veel met de vrouwelijke gevangenen. “Zij probeerden weg te lopen en maakten problemen, omdat ze zich zorgen maakten om hun kinderen. Ze vroegen me vaak om hun kinderen op te zoeken en dat heb ik toen gedaan.” Tijdens haar onderzoek schrok ze van de schrijnende omstandigheden waarin de kinderen leefden. “Heel veel kinderen waren aan hun lot overgelaten en zijn gaan bedelen of in de criminaliteit beland om te overleven. Honger, ziekte, marteling en zelfs de dood lagen op de loer”, vertelt Zhang.

“Er bestond toen nog geen liefdadigheidsorganisatie en omdat de kinderen officieel geen wees zijn, was er ook niets in de wet geregeld. Daarnaast hadden mensen de opvatting dat als een crimineel iets slechts deed, dat de hele familie daarvoor gestraft moest worden. Dus ook de kinderen.” Zhang, zelf moeder, trok zich het lot van deze kinderen en hun ouders zo aan, dat ze besloot haar baan in de gevangenis op te zeggen en zich volledig in te zetten voor een betere toekomst voor deze verwaarloosde kinderen.

Het eerste Sun Village tehuis werd in 1996 geopend in de provincie Shanxi. Dat ging niet zonder slag of stoot. De vastgeroeste gedachte over het imago van de kinderen hielp niet mee. Zhang: “Veel mensen dachten dat ik het deed om het geld zelf op te strijken. Ze vertrouwden me niet en konden ook niet begrijpen dat ik een goede baan had opgezegd om liefdadigheidswerk te gaan doen.”

Om aan geld te komen heeft ze vaak uren in de rij gestaan bij bedrijven, vaak voor niets. Steun van de overheid was er toen nog niet. Toch begon op een gegeven moment het balletje te rollen. Vrienden doneerden kleding, voedsel en katoen en er kwamen giften uit binnen- en buitenland. Er waren tijden dat er niet eens geld was om een brief te posten. Maar, hoe goed of kwaad het ook ging, ze heeft nooit opgegeven. “Ik doe het niet voor het geld, ik doe het voor de kinderen. Ik zal altijd door blijven gaan”, zegt ze strijdlustig.

Onmisbare vrijwilligers
Zhang staat er niet alleen voor. Zij heeft een sterk team van dertig medewerkers en vrijwilligers om zich heen. Het werk is zwaar en de lonen laag. Zhang is daarom op zoek naar mensen die zichzelf kunnen opofferen en niet bang zijn om hard te werken. De meeste vrijwilligers zijn studenten. Zij blijven vaak tijdelijk. Daarnaast werken er ook een aantal ouders die uit de gevangenis zijn gekomen en hun leven willen beteren. De vaste medewerkers en vrijwilligers wonen en werken fulltime in Sun Village.

Zo ook nieuwkomer Ma Yan Le (23) een tengere jongen met een vriendelijk gezicht. “Ik ben hier pas net”, vertelt hij lachend. “Ik ging op reis om mezelf te vinden toen ik hoorde over Sun Village. Ik wilde iets goeds doen, dus nu ben ik hier.” De kinderen zijn weg van hem en proberen stuk voor stuk zijn aandacht te trekken. Met een simpel speelgoedautootje weet hij ze allemaal tevreden te stellen.

Als fulltimer ben je ‘teacher’ van een vaste groep. Ma heeft nog geen eigen groep, maar helpt overal een handje mee. “De rol van een teacher is eigenlijk die van een ouder”, legt hij uit. “We zorgen voor veiligheid, gezondheid, leren ze zelfstandig worden, helpen ze met huiswerk en geven ze levenslessen mee voor later. Je bent een ouder en een leraar op hetzelfde moment.”

Dan stroomt het dorp vol met uitgelaten kinderen. De school is uit. In één van de jongenshuizen wordt meteen Tom & Jerry opgezet. Gekluisterd aan de buis vergeten de jongens even de rest van de wereld om hen heen. Maar niet Liu. Hij slaat zijn schoolboek open en begint ijverig te studeren op zijn huiswerk dat hij van de lerares heeft gekregen. Zijn teacher Zhang Zhi Feng komt binnenlopen en helpt hem bij een moeilijke som. Zhang Zhi: “Het belangrijkste is dat ze goed opgeleid worden, zodat ze optimaal voorbereid zijn wanneer ze terugkeren in de maatschappij. Zo hebben ze een kans om een goede baan te vinden.”

Xiao Lian (13) ging tot anderhalf jaar geleden niet naar school. Sinds zij in Sun Village woont, gaat zij wel iedere dag naar school en dat gaat erg goed. Ze is een snelle leerling. “Ik wil later computerprogrammeur worden en Engels leren, zodat ik andere mensen kan helpen”, vertelt ze enthousiast. Xiao Lian blijft tot haar achttiende in Sun Village wonen. Vlak daarna komt haar vader vrij uit de gevangenis.

Hoop en vooruitgang
Om de kinderen niet te vervreemden van hun ouders is het mogelijk om contact met ze te onderhouden. Dit gaat meestal telefonisch, maar eens per jaar mogen ze op bezoek in de gevangenis als ze dat willen. “Dat is nogal een onderneming aangezien de kinderen en ouders uit alle uithoeken van China komen, maar het geeft hen beide hoop. Niet alleen omdat de ouders zien dat er goed voor hun kinderen wordt gezorgd, maar de kinderen en de ouders krijgen ook hoop voor het leven. Wanneer de ouders vrij komen hechten ze meer waarde aan het leven”, zegt Zhang trots. “Na achttien jaar moeite en inzet is de gedachtegang van de maatschappij over kinderen van gevangen beter en menselijker geworden. De discriminatie is aan het verdwijnen. Er gebeuren deze dagen te veel abnormale dingen in China, waardoor mensen gelukkig niet meer denken dat wat ik doe abnormaal is.”

Sun Village krijgt nu veel makkelijker (financiële) steun van bedrijven en particulieren uit het binnen- en buitenland. Ook proberen ze manieren te vinden om zelf inkomsten te genereren door bijvoorbeeld op de boerderij eigen groente en fruit te verbouwen en te verkopen, maar ook door maaltijden te koken voor toeristen en kleding en zelfgemaakte kunst te verkopen in het winkeltje. Dit zorgt niet alleen voor inkomsten, maar hierdoor krijgen de kinderen ook praktische vaardigheden voor de toekomst mee.

Druppel op de gloeiende plaat?
Mede dankzij de vastberadenheid van Zhang heeft de Chinese overheid in 2006 de wet aangepast om de kinderen van gevangen – minimaal - bij te staan. Het is een begin, maar nog lang niet genoeg. Ondanks het werk van Sun Village en andere NGO’s blijft het probleem groeien. Volgens de meest recente cijfers uit een onderzoek van de overheid in 2005 zijn er 600.000 kinderen van gevangenen in nood. Volgens Zhang ligt dat aantal veel hoger en blijft het de komende jaren stijgen.

“We helpen nu ook de kinderen van gevangen die in arme omstandigheden leven bij hun familie. We geven hen vijfhonderd yuan per jaar als speciale gift waarmee ze hun studie kunnen betalen. Zo hebben we al dertig kinderen kunnen helpen.” Ook zenden ze de kleding die ze over hebben naar de gevangenis voor de arme gezinnen. Het lijkt misschien een druppel op de gloeiende plaat, maar Zhang ziet de toekomst vol vertrouwen tegemoet. “Sun Village is niet alleen een platform voor kinderen, maar ook voor vrijwilligers, bedrijven en het onderwijs. Veel bedrijven komen hier om les te krijgen over verantwoordelijkheid. Door zoveel mogelijk mensen te bereiken en te informeren over de situatie, wordt de betrokkenheid van de maatschappij steeds groter.”

Inmiddels staan er door heel China acht Sun Village tehuizen die samen aan bijna zeshonderd kinderen onderdak bieden. Momenteel worden er nog twee dorpen bijgebouwd. In de afgelopen zestien jaar zijn er 5.000 kinderen geholpen. Een hele prestatie, maar Zhang is bescheiden: “Het is niet veel, want één groot bedrijf zou dit ook kunnen doen.” Toch is haar belangrijkste doel bereikt; “Dankzij Sun Village is de gedachte van de maatschappij en de overheid over kinderen van gevangenen positief veranderd.”

De namen van de kinderen zijn om privacyredenen gefingeerd.

Meer weten? Zie: www.sunvillage.com.cn.