Vandaag exact twee jaar geleden kwam Jun Seba, beter bekend onder zijn productienaam Nujabes, op 36-jarige leeftijd tragisch om het leven bij een verkeersongeluk. In een maand waarin hiphopliefhebbers massaal stilstaan bij het verlies van J Dilla (1974-2006), volgens experts één van ’s werelds grootste productietalenten van hiphop die de wereld gekend heeft, wordt deze introverte Japanner nog wel eens over het hoofd gezien. Een portret van een uniek talent.

Voordat Seba begon met het produceren van zijn eigen muziek, was hij eigenaar van een platenzaak in Tokyo, gespecialiseerd in jazzmuziek uit de jaren zestig en zeventig. Het is dan ook niet gek dat Seba vooral gebruik maakt van jazzfragmenten in zijn eigen muziekstukken, de voorliefde was al aanwezig. Begin jaren negentig ontsproot bij Seba het idee om zelf muziek te gaan maken. Zijn eerste producties waren experimenteel en vooral rechttoe rechtaan hiphop, zonder franje. Kicks, drums en hi-hats voerden de boventoon. Geleidelijk aan voegde hij steeds meer instrumenten toe en kregen zijn nummers een meer muzikaal karakter.

Abe Spiegel, regisseur van de documentaire The Nujabes Documentary – An Eternal Soul, stelt dat Nujabes zichzelf op dat moment opnieuw uitvond: “Hij vond een nieuw geluid uit. Dat is een zeldzame kwaliteit die je maar zelden tegenkomt bij producers, vooral in hiphopgemeenschap. Zijn achterban is daarbij ontzettend divers; mensen met verschillende muzikale en culturele achtergronden hebben allemaal veel respect voor wat hij produceerde. Normaliter zou ik zeggen dat muziek echt een subjectief onderwerp is, maar in zijn geval heerst er een welhaast objectieve concensus dat zijn muziek van hoge kwaliteit is.”

Spiegel haalt aan dat een groot deel van het succes van Nujabes te danken is aan zijn bijdrage aan de populaire animeserie (Japanse tekenfilmserie) Samurai Champloo. Nujabes’ grote internationale doorbraak kwam wanneer hij de regie nam over de soundtrack van die serie. Een aanzienlijk gedeelte van die soundtrack en de achtergrondmuziek is dan ook door hem geproduceerd. De serie sloeg internationaal aan, met name door de succesvolle samensmelting van de feodale Japanse setting met moderne anachronismen zoals bijvoorbeeld de referenties naar hiphop- en breakdancecultuur. Het ongekende succes zette zijn werk op de kaart, alsmede zijn productiestijl.

Het was een nieuw en verfrissend geluid, dat zich afzette tegen de aggressieve ‘gangstercultuur’ die de hiphop destijds in de greep hield. De specifieke stijl van Nujabes en consorten is moeilijk te vangen in woorden; de eigenschappen leiden tot nieuwe namen als jazzhop, nu jazz, post-triphop en ambient hiphop. Nujabes mag in dit opzicht met recht een pionier genoemd worden.

Schuchter
De mix van hiphop met niet alleen jazz, maar ook klassieke elementen en organische geluiden was een nog niet eerder gehoorde combinatie die met bejubeling werd ontvangen door de hiphopgemeenschap. Met zijn muziek nam Seba een standpunt in over hiphop en muziek in het algemeen. Het heeft de universale kwaliteit om mensen dichter bij elkaar te brengen. Aan zijn imago en dergelijke randzaken had Seba geen boodschap, de schuchtere Seba meed de pers en media het liefst. Zijn genreoverschrijdende composities ten gehore brengen door emoties vast te leggen in harmonieuze eenheden, dat was het enige dat hij voor ogen had.

Seba stichtte daarom zijn eigen onafhankelijke productielabel, Hydeout Productions. Onder datzelfde label valt ook Shingo Annen, alias Shing02. Annen is een Japanse rapper en producer en was tevens één van Seba’s beste vrienden. Bij het vernemen van Seba’s dood sprak hij met veel affectie over zijn vriend Seba, maar was vooral vol lof en bewondering voor de artiest Nujabes: “Met zijn soulvolle muziek heeft Nujabes zo veel mensen in de wereld weten te raken, veel verder dan hij ooit had durven dromen. Hij was voor de meesten een mysterieus figuur, hij liet zich zelden interviewen. Weinigen hadden dus het genot de man achter de unieke producties te leren kennen. Het verbaasde mij des te meer te zien hoe jonge luisteraars met drastisch verschillende achtergronden zijn enigmatische naam hebben leren kennen en hun waardering voor zijn muziek uitdrukten.“

De juiste snaar
Nog een jonge producer die onder Hydeout Productions zijn werk publiceert is de jonge Amerikaan Emancipator. Doug Appling, zoals hij in het dagelijkse leven bekend staat, wijdde op zijn laatste album Safe in the Steep Cliffs (2010) een nummer aan Nujabes toe, Kamakura. Het nummer is volledig gebaseerd op de goede herinneringen die Appling overhield aan zijn ontmoetingen met Seba. Appling gaf in een interview met Rolling Stone Japan toe dat hij met zijn nummers “een ambiance probeert neer te zetten, geïnspireerd door natuurlijke omgevingen”, een kunstje dat hij van de meester zelf heeft geleerd. Het creëren van een onvergetelijke ervaring met eeuwigheidswaarde, dat was een vaardigheid die Nujabes tot in de puntjes beheerste.

Het bracht Johan van de blog DamnFresh.com op het idee om een stopmotionfilmpje te maken. Hierin laat hij zien hoe hij de muziek van Nujabes beleeft. De beelden spreken voor zich. De muziek is een beleving op zich, het voelt vertrouwd aan en neemt je mee op een reis. Alleen al titels als Reflection Eternal, Counting Stars en Gone Are The Days, slechts en kleine greep uit het nagelaten werk, doen vermoeden dat er een bepaalde melancholieke ondertoon in de muziek te vinden is. Wat Nujabes echter uniek in zijn soort maakt is de subtiele toevoeging van hoop, een sprankeltje positieve emotie dat precies de juiste snaar weet te raken. Het is niet voor niets dat de spreuk “Nujabes changed my life” op menig T-shirt prijkt.

Nalatenschap
Nujabes liet een bescheiden repertoire achter. Slechts twee studioalbums, Metaphorical Music en Modal Soul, zijn volledig de zijne te noemen, al heeft hij ook een aantal verzamelalbums samengesteld. Op een gedeelte van die albums gaan zijn eigen producties gepaard gaan met gelijksoortige nummers geproduceerd door talentvolle artiesten die hun inspiratie onder andere aan Nujabes te danken hebben. Met andere verzamelalbums wil Seba een sfeerimpressie geven van zijn gemoedstoestand en gedachten, door zeldzame nummers van andere producers te verzamelen en ze tot één muzikale reis te smeden.

Onlangs werd nog een postuum album uitgegeven, genaamd Spiritual State. Op dit album staan samenwerkingen met veelal bekende gezichten, als je het oeuvre van Nujabes beter leert kennen. Terugkerende namen in zijn werk zijn landgenoten Uyama Hiroto, Haruka Nakamura en Shing02 maar ook de Amerikaanse vocalisten Pase Rock, Substantial, C.L. Smooth en Cise Star passeren vaak de revue. Het weerspiegelt de intieme kringen waarin Nujabes te werk ging. Het laat eveneens zien dat Nujabes alleen maar zijn muziek aan de man wilde brengen, en niets meer dan dat. Commercieel geforceerde collaboraties waren niet aan Nujabes besteed.

Een prijzenswaardige houding waar de hedendaagse muziekindustrie nog wat van kan opsteken. Het gros van de muziek die tegenwoordig geproduceerd wordt bestaat enkel om geld in het laatje te brengen. Seba wilde daar niets van weten. Zijn producties zijn in zeer beperkte oplages uitgegeven en vaak alleen in Japan, waar vanzelfsprekend zijn meeste fans wonen. Wellicht een slimme manier om vraag te creëren, maar als klein onafhankelijk label zijnde is er weinig keus. De durf om niet voor het succes te kiezen, maar voor zijn eigen boodschap geeft in ieder geval aan wat voor mens de persoon Nujabes was: bescheiden, intiem en mateloos creatief.

LEES ALLE ARTIKELEN GRATIS

Onafhankelijke journalistiek is essentieel om een snel veranderende wereld te kunnen begrijpen. Daarom is een platform van nieuwe makers belangrijk. Vind jij dat ook? Steun ons dan door lid te worden of met een financiële bijdrage.

Word gratis lid Investeer in ons

Al ingeschreven voor onze nieuwsbrief en/of in ons geinvesteerd? Vul je e-mailadres is om toegang te krijgen.