Een kleine twee jaar voor de opkomst van Pim Fortuyn was het multiculturalisme een breed gedragen ideaal. Het essay dat Paul Scheffer op 29 januari 2000 publiceerde in NRC Handelsblad, leest nu als een geschiedkundige bron. In het artikel citeert hij bijvoorbeeld een passage uit de cultuurnota van staatssecretaris Nuis (Paars I): “Met een souplesse die altijd een opvallende karaktertrek van onze cultuur is geweest, wordt het vreemde allengs opgenomen in wat we gewoon vinden.” Vandaag de dag klinkt dat enigszins komisch, maar het vat de tijdgeest van de jaren negentig goed samen.

We kunnen nu stellen dat het essay ook daadwerkelijk historische waarde heeft gekregen, omdat zich met de publicatie een nieuw paradigma aandiende in het denken over immigratie en integratie. Van het ‘iedereen in zijn waarde laten’ tot een groot tumult over het dichtgooien van grenzen, strenge inburgeringcursussen en gedwongen aanpassing aan 'onze' normen. Scheffer is tevreden dat deze verandering heeft plaatsgevonden, want uiteindelijk is dit goed voor het integratieproces, vindt hij.